ข้อมูล ทั่วไป

การขาดวิตามินบี 1 (thiamin deficiency) พบได้ในประชากรทุกกลุ่มของประเทศไทย มีรายงานภาวะการขาดวิตามินบี 1 ตั้งแต่ร้อยละ 1ในเด็กก่อนวัยเรียนถึงร้อยละ 75ในคนงานก่อสร้าง (ตารางที่ 4.1.1)

สาเหตุสำคัญทีทำให้คนไทยเฉ่ยงต่อการขาดวิตามินบี 1 มีดังนี้

1. การกินข้าวขัดสีมากเป็นอาหารหลักร่วมกับการได้รับอาหารประเภทเนื้อสัตว์น้อย หรือได้รับอาหารทีมีสารทำลายวัตถุมีนบี 1 เป็นประจำ เช่น ปลาร้าดิบ ใบชา

2. ร่างกายมีความต้องการวิตามินบี 1 เพิ่มมากขี้น ได้แก่ เด็กในวัยเจริญเติบโต หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตรผู้ที่ต้องใช้แรงงานหนักโดยเฉพาะเมื่อพลังงานส่วนใหญ่มาจากคาร์โบไฮเดรต เซ่น กรรมกร ซาวนา และผู้ที่ต้องใช้พลังงานมาก เซ่น นักกีฬา

3. โรคหรือพยาธิสภาพบางอย่างทำให้ร่างกายต้องการวิตามินบี 1 มากขึ้น เช่น โรคดิดเชื้ฦ ภาวะที่มีไข้สูง โรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ โรคมะเร็ง โรคมาลาเรีย ผู้ป่วยที่ต้องล้างไต ผู้ป่วยที่ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำ ผู้ป่วยที่มี hypermetabolism ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวเรื้อรัง และต้องกินยาขับปัสสาวะ furosemide หรือผู้สูงอายุที่ได้รับยาขับปัสสาวะเป็นประจำ นอกจากนี้ยังมีการศึกษาค้นคว้าที่แสดงให้เห็นถึงประโยชน์ของการเสริมวิตามินบี 1 ในผู้ป่วยโรคความจำเสื่อมหรือ alzheimer

4. ผู้ที่ดื่มสุราเรื้อรัง หรือผู้ที่กินยาดองเหล้าเป็นประจำ มีโอกาสขาดวิตามินบี 1 ถ้าได้รับวิตามินบี 1 จากอาหารไม่เพียงพอ เนื่องจากแอลกอฮอล์มีฤทธิขัตขวาง การดูดซึมของวิตามินบี 1 ผู้ที่เป็นโรคตับแข็ง ความสามารถของตับในการเปลี่ยน thiaminให้เป็น active fom คือ thiamin pyrophosphate (TPP) จะลดลงด้วย

ตารางที่ 4.1.1 ความชุกของภาวะการขาดวิตามินมินบี 1 ในคนไทยวัยต่าง ๆ